Özlem VARGÜN*
Abstract
İki bölümde verilecek olan makale ortam odaklı sanatı tarihsel süreç içinde ele almakta ve dönemlere göre mimari içinde hangi yaklaşımlarla ele alındığı ve üretildiğini sorgulamaya açmaktadır. Varılmaya çalışılan sonuç ise; ortam odaklı sanatın Modernizm öncesi mimarının estetik bir ögesi olarak işlevsellik barındırdığı, Modernizm sonrası ise tamamen eleştirel ve yıkıcı bir yaklaşım sergilediğidir. Konu çok kapsamlı olduğu ve geniş bir literatür çalışması gerektirdiği için bu bölümde ortam odaklı sanatın ilk mağara resimlerinden Modernizm öncesine kadar ele almakta ikinci bölümde ise Modernizmden 1950’lere kadar olan tarihsel süreçte değerlendirilmektedir. Sanat mekân iş birliğinin Modernizmle birlikte eleştirel düşünceyi yansıtmak için işlevsizleşmeye başladığı görülür. İlk artifaktlardan itibaren ortam odaklı sanatın işlevsel ve pragmatik özelliği Modernizimle değişip dönüşür eleştirel ve kavramsal boyuta yönelir. Bu makalede ele alınan ilk bölümde ilk artifaktlardan Folly mimarisi yani Dadanın kırılma noktası öncesine kadar olan dönemde mekan- eser ilişkisi işlevsellik içinde ortam odaklı sanat bağlamında yeniden değerlendirilir.
Ortam odaklı sanat bir yerin politik, tarihsel, estetik/fiziki niteliğine bağlı olarak belli bir mekan için üretilir ve ele alınan mekan, eserin niteliği haline gelir. Yani eserin niteliği mekan-nesne simbiyozunu oluşturur ve artık nesne tek başına bir anlam ifade etmez. Ortam odaklı sanat bu simbiyoz kapsamında değerlendirilir. Bu nedenle sanat eserlerinin yeniden okumalarında mekanla doğrudan ilişki kuran ve bütünde bir anlam oluşturan örnekler seçilerek değerlendirilmiştir. Bu kapsamda; Folly mimari, mimari ile bütünleşen resim ve heykeller ortam odaklı olarak yeniden değerlendirilmiş, ortam odaklı yerleştirmelerin başlangıç noktası olabileceği örneklerle açıklanmıştır.
Keywords
Ortam Odaklı Sanat,, Folly Mimari, Tarihsel Süreç, Mekana Özgü, İşlevsellik
References
- Duve, Thierry De. (2002). Ex Situ. Sanat Dünyamız, 82, s. 111-121.
- Gombrich, Ernst Hans Josef. (2009). Sanatın Öyküsü (Erol Erduran ve Ömer Erduran, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi
- Huntürk, Özi. (2011). Heykel ve Sanat Kuramları. İstanbul: Kitabevi.
- Sepici, Levent. (2013). Gökbeklitepe; Anadoluda keşfedilen Dünya’nın ilk mabedi. İstanbul: Sınır Ötesi Yayınları.
- Suderburg, Erica. (2000). Space Site Intervention Situating Installation Art. Minnesota: The University of Minnesota Press.
- Tunalı, İsmail. (2008). Felsefenin ışığında Modern Resim. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Tunalı, İsmail. (2009). Tasarım Felsefesi Tasarım Modelleri ve Endüstri Tasarımı. İstanbul: Yem Yayınları.
- Vargün, Ö. (2018). Ortam Odaklı Sanatta Nesne Mekan Simbiyozu. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü